Bài 3: ĐẤT NƯỚC
- Nguyễn Khoa Điềm -
I. Kiến thức trọng tâm
1. Khái quát về cuộc đời
- Nguyễn Khoa Điềm sinh năm 1943, trong một gia đình trí thức, giàu truyền thống yêu
nước và tinh thần cách mạng tại huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế
- Học tập và trưởng thành trên miền Bắc, tham gia chiến đấu và hoạt động văn nghệ ở
quê hương.
- Thơ ông giàu chất suy tư, xúc cảm dồn nén, giọng thơ trữ tình chính luận.
2. Khái quát phong cách nghệ thuật tác giả Nguyễn Khoa Điềm
- Nguyễn Khoa Điềm là một trong những nhà thơ tiêu biểu cho thế hệ thơ trẻ những năm
chống Mĩ. Thơ ông giàu chất suy tư, xúc cảm dồn nén, thể hiện tâm tư của người trí thức
tham gia tích cực vào cuộc chiến đấu của nhân dân.
- Nói đến Nguyễn Khoa Điềm, ai cũng dễ dàng hình dung ra một phong cách thơ đẫm
chất triết luận xuất phát từ vốn tri thức uyên bác và bề sâu văn hoá trong mối liên tưởng
vừa sắc sảo triết lý lại vừa huyền ảo thấp thoáng bóng dáng văn hoá cổ xưa của hồn dân
tộc.
Thơ ca Nguyễn Khoa Điềm chứa đựng nhiều chất liệu văn học và văn hoá dân gian. Câu
thơ dù ở thể thơ truyền thống hay thơ tự do bao giờ cũng phảng phất phong vị của ca dao,
tục ngữ. Chất hiền minh của trí tuệ dân gian thấm đẫm trong từng từ”. Nguyễn Khoa
Điềm lại được sinh ra và lớn lên giữa lòng chiếc nôi văn hoá Huế. Chính cái chất Huế
thâm trầm, hoàng thành rêu phong ngả bóng làm nhuộm tím nước con sông Hương biếc
xanh càng khiến thơ Nguyễn Khoa Điềm sâu kín và loáng thoáng chút bí ẩn mơ hồ. - Thơ
Nguyễn Khoa Điềm là giọng thơ trữ tình chính luận.
- Chính nhà thơ Nguyễn Khoa Điểm đã tự mình thú nhận khi được hỏi về quan niệm Đất
Nước trong trường ca “Mặt đường khát vọng”, ông bảo: Ý tưởng xuyên suốt của tôi
trong chương này là thể hiện một Đất nước của nhân dân, do đó, từ ngữ, hình ảnh, chất
liệu thơ được sử dụng đều nhằm làm rõ ý tưởng này. Tác giả đã khái quát về nhân dân,
đó là những người: Có ngoại xâm thì chống ngoại xâm/Có nội thù thì vùng lên đánh
bại/Để Đất Nước này là Đất nước của Nhân dân.
3. Đoạn trích “Đất Nước”
a. Hoàn cảnh sáng tác
